Ένα τσάι που εξακολουθεί να κρατά καλά κρυμμένα τα μυστικά του είναι το λευκό, μιας και θεωρείται ως ένα από τα πιο σπάνια είδη στον κόσμο. Δύο ερμηνείες υπάρχουν για την προέλευση του ονόματος του. Η πρώτη βασίζεται στο χρώμα του εκχυλίσματος του, που είναι πολύ ανοικτό, θα το χαρακτηρίζαμε ακόμη και "χλωμό". Η δεύτερη ερμηνεία βασίζεται στο πιο σπάνιο τσάι αυτής της κατηγορίας, το Silver Needles (Yin Zhen), που μαζεύεται δύο μέρες το χρόνο και αποτελείται μόνο από τα μεστωμένα τρυφερά μπουμπούκια των φύλλων, πριν ανοίξουν και είναι καλυμμένα με ένα άσπρο, σχεδόν ασημένιο, χνούδι. Έχει διακριτικό άρωμα και πολύ λεπτή χαρακτηριστική γεύση, που για να εκτιμηθεί απαιτεί γευστική οξύτητα και εξάσκηση στις χαμηλής έντασης γεύσεις.
Το λευκό τσάι δεν υφίσταται ζύμωση. Μόλις το μαζέψουν, το αφήνουν για λίγο να μαραθεί και να εξατμιστεί η φυσική του υγρασία και μετά το στεγνώνουν. Εκτός από το Silver Needles υπάρχουν και άλλες ποιότητες λευκού τσαγιού: Pai Mu Tan, Red Peony, Kung Mee κλπ. που αποτελούνται από μπουμπούκια φύλλων, που μαζεύονται πολύ νωρίς την άνοιξη. Αυτές οι ποιότητες έχουν πιο έντονη γεύση, πιο δυνατό άρωμα και είναι προσιτές σε όλους. Το εκχύλισμα είναι διαυγές, κιτρινωπό και πίνεται χωρίς γάλα ή ζάχαρη μετά από ένα γεύμα σαν υγιεινό χωνευτικό ή σαν ένα ελαφρύ απογευματινό ρόφημα.
Πιστεύεται ότι το τσάι Oolong έχει σαν τόπο προέλευσης τα βουνά Wuyi, κατά μήκος των δυτικών συνόρων της επαρχίας Fujian κι εξάγεται από τον 18ο αιώνα. Αυτά τα βουνά είναι γνωστά για τους ενενήντα εννέα γκρεμούς και τις τριανταέξι κορυφές τους, που όλα είναι καλυμμένα με τεϊόδενδρα. Σήμερα και άλλες περιοχές παράγουν Oolong, αλλά αυτή εξακολουθεί να έχει τα πρωτεία στην παραγωγή. Το Oolong είναι τσάι που έχει υποστεί ημιτελή ζύμωση. Τα πράσινα φύλλα του τσαγιού που προορίζονται να γίνουν Oolong, πρέπει να είναι αναπτυγμένα και να επεξεργαστούν αμέσως μετά το μάζεμα. Τα φύλλα πρώτα μαραίνονται στο ηλιακό φως και μετά τινάζονται μέσα σε καλάθια από μπαμπού, για να τραυματιστούν οι άκρες τους. Μετά απλώνονται και τινάζονται διαδοχικά για να στεγνώσουν, έως ότου η επιφάνεια των φύλλων να αποκτήσει ένα κιτρινωπό χρώμα και οι άκρες τους να κοκκινίσουν. Αυτή η "αντίδραση", οφείλεται στην επαφή των "τραυματισμένων" φύλλων με το οξυγόνο (οξείδωση). Το άρωμά τους εκείνη τη στιγμή, μοιάζει με της ορχιδέας. Αυτή η περίοδος της ζύμωσης (σε ποσοστό 12-20%) σταματά μετά από 1,5 - 2 ώρες, με ζεστό αέρα.
Το εκχύλισμα του Oolong, έχει χρώμα από ανοικτό καφέ - πράσινο έως ανοικτό πορτοκαλί - καφέ. Η γεύση του θυμίζει ώριμα φρούτα, λουλούδια και βρεγμένο δάσος. Αν και δεν είναι ευρύτερα γνωστό, η αλήθεια είναι ότι οι Κινέζοι το προτιμούν από το πράσινο για τις λιποδιαλυτικές του ιδιότητες. Πιο συγκεκριμένα, πιστεύεται ότι επιταχύνει τον μεταβολισμό και την πέψη, ότι καθαρίζει τις αρτηρίες από τα λιπίδια και ότι έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
Τσάι του βουνού
Η ταυτότητά του
Κατά τον Διοσκουρίδη, το όνομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη «σίδηρος», χάρη στην επουλωτική δράση του φυτού, έναντι πληγών που προκαλούνταν από σιδερένια όπλα.
Σύμφωνα με την Συστηματική ταξινόμηση, το τσάι του βουνού ανήκει στην Συνομοταξία των Αγγειόσπερμων (Magnoliophyta), στην Ομοταξία των Δικοτυλήδονων (Magnoliopsida), στην Τάξη των Λαμιωδών (Lamiales), στην Οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae) και στο Γένος του Σιδηρίτη (Sideritis).
Το τσάι του βουνού, φυτρώνει σε βραχώδεις περιοχές με μεγάλα υψόμετρα, στις παραμεσόγειες χώρες, τις Καναρίους νήσους και την Βόρειο Ασία. Το γένος σιδερίτης περιλαμβάνει περισσότερα από 150 είδη, 17 είδη εκ αυτών αυτοφύονται στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα είναι ενδημικά το τσάι του βουνού (γένος Sideritis) και στην Κρήτη, το βότανο Δίκταμο (Origanum dictamnus) που χρησιμοποιείται αντί για τσάι. Τα πιο γνωστά είδη στον τόπο μας είναι τα εξής: Sideritis athoa (τσάι βλάχικο - Άγιο Όρος), Sideritis clandestina (Ταΰγετος, Χελμός), Sideritis scardica (τσάι του Ολύμπου), Sideritis raeseri (τσάι του Παρνασσού), Sideritis syriaca (μαλοτίρα Κρήτης) και Sideritis euboea (τσάι της Εύβοιας). Πρόκειται για μονοετείς ή πολυετείς πόες, αποξυλωμένες ενίοτε στη βάση και χνουδωτές, με μικρά κίτρινα ή λευκά άνθη.
Στις Μεσογειακές χώρες, το ρόφημα των φυτών αυτών είναι πολύ δημοφιλές και διαδεδομένο. Η Ελλάδα και η Ισπανία είναι οι χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση τσαγιού του βουνού, όπου χρησιμοποιούνται διάφορα αυτοφυή είδη, στη λαϊκή θεραπευτική, κυρίως για μακροχρόνια θεραπεία φλεγμονωδών καταστάσεων και δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης προέρχεται από αυτοφυείς πληθυσμούς, κινδυνεύει με εξαφάνιση.
Ιδιότητες
Το παρασκευαζόμενο αφέψημα με το όνομα «Τσάι του Βουνού» παρουσιάζει πολλές ευεργετικές ιδιότητες, οι οποίες οφείλονται στην αντιφλεγμονώδη, βακτηριοστατική, αντιμικροβιακή, αναλγητική και αντιοξειδωτική δράση του.
Στην πληθώρα των δραστικών συστατικών που περιέχει το αιθέριο έλαιό του, συμπεριλαμβάνονται τα φλαβονοειδή, τα διτερπένια, τα φαινυλοπροπάνια, τα ιριδοειδή και τα μονοτερπένια.
Το αφέψημα από το φυτό, προτιμάται παραδοσιακά πολύ από τους Έλληνες, ειδικά τους χειμερινούς μήνες, λόγω της αποδεδειγμένης επιστημονικά και πρακτικά, ευεργετικής του επίδρασης σε κρυολογήματα και φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, για την καταπολέμηση της δυσπεψίας και των γαστρεντερικών διαταραχών, ενώ θεωρείται και αντισπασμωδικό, αναλγητικό και επουλωτικό, ιδιότητες που ενισχύονται με την προσθήκη μελιού.
Ακόμη θεωρείται ευστόμαχο, εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό και αντιαναιμικό διότι περιέχει σίδηρο (Floca et al 1981).
Μελέτες από τα Πανεπιστήμια Πατρών και Ιωαννίνων που εξέτασαν τη σύσταση του αφεψήματος του Sideritis clandestina έδειξαν ότι έχει αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές δράσεις, που οφείλονται στους γλυκοζίτες της απιγενίνης, που περιέχονται. Σε πειράματα με ποντίκια διαπιστώθηκε ότι ενισχύθηκε η αντιοξειδωτική άμυνα περιοχών του εγκεφάλου, όσων κατανάλωναν επί 6 εβδομάδες αφέψημα από τσάι του βουνού. Επιπλέον, έχει αγχολυτική δράση και χωρίς τις παρενέργειες που παρατηρούνται συνήθως σε άλλα φυτικά είδη.
Το αιθέριο έλαιό του και ιδιαίτερα αυτό της μαλοτίρας, είναι ιδιαίτερα δραστικό αντιμικροβιακό, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε καρβακρόλη.
Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα εκχυλίσματα των Sideritis euboea και Sideritis clandestina, μπορούν να συνεισφέρουν στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, καθώς προστατεύουν έναντι της απώλειας της οστικής πυκνότητας και ενισχύουν τη μηχανική αντοχή των οστών.
Οργανοληπτικά το ρόφημα είναι πολύ εύγευστο και αρωματικό, ενώ μπορεί να καταναλωθεί ζεστό ή κρύο, με ζάχαρη, μέλι (προτείνεται) ή και σκέτο.
Πράσινο τσάι και Υγεία
Τι περιέχει το τσάι
Το τσάι, περιέχει περίπου 4.000 χημικές ουσίες που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία μας. Συγκεκριμένα περιέχει την τειΐνη, ένα αλκαλοειδές παρόμοιο με την καφεΐνη (ισομερές), και έχει έτσι παρόμοια επίδραση στον οργανισμό με τον καφέ, αλλά πιο ήπια, δηλαδή διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα και αυξάνει την αντοχή στην κούραση, σε μικρότερο όμως βαθμό. Επίσης είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες και φυτοχημικά με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, υπεύθυνες και για την πικρή του γεύση. Συγκεκριμένα περιέχει 6 διαφορετικές πολυφαινόλες, γνωστές ως κατεχίνες, με σημαντικότερη και πιο δραστική την επιγαλλοκατεχίνη (EGCG), που αποτελεί μια από τις κύριες κατεχίνες του πράσινου τσαγιού. Το πράσινο τσάι, περιέχει πολύ περισσότερες κατεχίνες σε σχέση με το μάυρο και το Oolong, ενώ αυτά υπερτερούν καφεΐνη και συνεπώς έχουν ισχυρότερες διεργετικές ιδιότητες. Το πράσινο τσάι είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, ενώ περιέχει βιταμίνη E και του συμπλέγματος B.
Τα πορίσματα των ερευνών
Μακροχρόνιες έρευνες απέδειξαν τις ευεργετικές ιδιότητες του τσαγιού και ιδιαίτερα αυτές του πράσινου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότερες έρευνες έγιναν από Ιάπωνες, που η χώρα τους είναι παραγωγός πράσινου τσαγιού. Αυτό βέβαια, δεν αναιρεί και τις ευεργετικές ιδιότητες των άλλων ειδών τσαγιού. Διευκρινίζεται, ότι δεν μιλάμε για θεραπευτικές ιδιότητες σε συγκεκριμένες παθήσεις, αλλά για προληπτική δράση.
Αντιοξειδωτική – αντιγηραντική δράση
Tα αντιοξειδωτικά είναι φυσικά συστατικά, που προστατεύουν τον οργανισμό από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, οι οποίες προκαλούν ασθένειες, όπως ο καρκίνος τα καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και από πιο απλές ασθένειες όπως ο πονόλαιμος το κρύωμα κ.α. Επίσης θεωρείται ότι επιβραδύνουν την διαδικασία της γήρανσης του οργανισμού και της έκπτωσης των διαφόρων λειτουργιών του, που επέρχεται με το γήρας.
Σύμφωνα με το «Harvard Women's Health Watch», η δύναμη του πράσινου τσαγιού οφείλεται στα αντιοξειδωτικά του και κυρίως στις κατεχίνες, που βρίσκονται στα φύλλα του. Το πράσινο τσάι φέρεται να είναι η καλύτερη πηγή κατεχινών, σύμφωνα με έρευνα του US Department of Agriculture.
Σε εργαστηριακές δοκιμές, οι κατεχίνες φαίνεται να δρουν πιο αποτελεσματικά από τις βιταμίνες C και E, στο να σταματήσουν τη ζημιά που προκαλεί η οξείδωση στα κύτταρα.
Αντικαρκινική δράση
Σε μία από τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές έρευνες που έγινε ποτέ, όπου 40.530 Ιάπωνες συμμετείχαν για μια περίοδο 11 ετών), ο ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ομάδα του πληθυσμού που κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες κατεχινών πράσινου τσαγιού εμφάνισε 16% - 26% λιγότερες πιθανότητες να προσβληθεί από καρκίνο ή καρδιαγγειακές παθήσεις, ενώ έζησε 7 έως 10 χρόνια περισσότερο από εκείνους που δεν κατανάλωναν πράσινο τσάι σε μεγάλες ποσότητες. Οι αντί-καρκινικές ιδιότητες των κατεχινών του πράσινου τσαγιού εκτείνονται πέρα από την αντί-οξειδωτική τους δράση. Εξουδετερώνουν τα καρκινικά κύτταρα περιορίζοντας την τροφοδοσία τους με θρεπτικά συστατικά από το αίμα, και μπλοκάρουν την παραγωγή βλαβερών ενζύμων που δρουν σαν καταλύτες στην ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων.
Μελέτες βρήκαν συσχέτιση, μεταξύ της κατανάλωσης πράσινου τσαγιού και μειωμένου κίνδυνου εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου όπως δέρματος, στήθους, πνεύμονα, εντέρου, οισοφάγου, προστάτη, λευχαιμίας και άλλων ειδών καρκίνου. Βέβαια για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, οι απόψεις για την επίδραση του πράσινου τσαγιού στην πρόληψη του καρκίνου είναι αντικρουόμενες και δεν επιβεβαιώθηκαν καθολικά από όλες τις έρευνες.
Καρδιοπροστατευτική δράση
Η πρόληψη των καρδιαγειακών νοσημάτων, είναι ένα ακόμα από τα οφέλη του πράσινου τσαγιού. Τα αντιοξειδωτικά του πράσινου τσαγιού, μειώνουν τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, την οξείδωση της LDL (κακής) χοληστερόλης, αυξάνουν την HDL (καλή) χοληστερόλη και βελτιώνουν την αρτηριακή λειτουργία. Ειδικά το τσάι «Pu'Er», σύμφωνα με κινέζικη φαρμακοποιία, μειώνει την χοληστερόλη, διαλύει τα λίπη στα αγγεία και εξουδετερώνει την επιρροή του αλκοόλ...
Πρόσφατη μελέτη έδειξε, ότι πίνοντας 2 με 4 φλιτζάνια τσάι την ημέρα, μειώνουμε τον κίνδυνο εμφράγματος έως και 44%.
Μία Κινέζικη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Archives of Internal Medicine (2004), έδειξε μία μείωση 46%-56% στον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης σε όσους καταναλώνουν τακτικά πράσινο τσάι, σε σύγκριση με εκείνους που δεν πίνουν πράσινο τσάι. Τα φλαβονοειδή, φαίνεται να μπλοκάρουν την λειτουργία ενός ένζυμου (ACE) που είναι υπεύθυνο για την υπέρταση. Άλλες έρευνες όμως συμπέραναν, ότι δεν φαίνεται να έχει καμία επίδραση στην αρτηριακή πίεση.
Τα τελευταία χρόνια επίσης, έχουν διεξαχθεί μεγάλες μελέτες, οι οποίες έδειξαν ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού, μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τσάι και αδυνάτισμα
Η κατανάλωση πράσινου τσαγιού είναι ένα από τα βοηθήματα που προτείνουν οι διαιτολόγοι σε μία δίαιτα. Λόγω της καφεΐνης που περιέχει, επιταχύνει τον μεταβολισμό, αυξάνει τη θερμογένεση και μειώνει το αίσθημα της πείνας. Στο ότι το πράσινο τσάι έχει λιπολυτική επίδραση, αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Μούγιο. Παράλληλα, οι κατεχίνες φαίνεται να έχουν κάποια επίδραση στην απώλεια και στη διατήρηση βάρους.
Υγιή δόντια και ούλα
Το τσάι, είναι πλούσιο σε φθόριο και προστατεύει από την τερηδόνα. (Chicago College of Dentistry).
Είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι όσοι πίνουν τσάι έχουν πιο υγιή δόντια και ούλα, ενώ καταπολεμά και την δυσοσμία του στόματος. (National Institute of Chemistry Slovenia).
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΟΙΝΟΣ & ΠΟΤΟ 6/2013
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BD%CE%BF_%CF%84%CF%83%CE%AC%CE%B9 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%AC%CE%B9_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%8D www.tearoute.gr/?page=article&id=7
www.vita.gr/html/ent/586/ent.23586.asp
www.madras.gr
www.mylona.gr/tea_information_greece.htm
Πηγές φωτογραφιών
http://www.naturesnoteonline.com/chai-tea
http://www.chayehome.com/sell/show-15157.html
http://herbsgreece.blogspot.gr/2012_01_01_archive.html
http://konstantinosdavanelos.blogspot.gr/2012/07/blog-post_3454.html
http://www.peristerinews.gr/sub/ygeia__diatrofi/to_tsai_tou_bounou_kai_oi_euergetikes_tou_idiotites.html
http://caytoplama.blogspot.gr/
http://www.weightlossdietpills.com/egcg/