Τσίπουρο…Το Πνεύμα Του Μπουκαλιού - Μέρος 2

Πώς πίνεται το τσίπουρο;

Κι αυτό είναι θέμα γούστου, αν και οι αποσταγματοποιοί προτείνουν  τα τσίπουρα να πίνονται δροσερά ή γύρω στους 12ο C. Αν τα πίνετε πολύ πιο κρύα, προσοχή γιατί μπορεί να  μας παρασύρουν σε υπερκατανάλωση.
Σερβίρεται σκέτο και δροσερό -αλλά όχι παγωμένο-, σε μικρά ποτήρια. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, σερβίρεται και σε ψηλό ποτήρι με πάγο. Το τσίπουρο με γλυκάνισο συνήθως σερβίρεται με πάγο και νερό, όπως το ούζο.
Το τσίπουρο πίνεται ως ορεκτικό πριν από το φαγητό, με συνοδεία μεζέδων. Το τσίπουρο (χωρίς γλυκάνισο) μπορεί να καταναλωθεί και μετά το γεύμα, ως χωνευτικό.

Με τι μεζέ;

Το τσίπουρο είναι άρρηκτα δεμένο με την παραδοσιακή Ελληνική φιλοξενία και  συνδυάζεται εξόχως με μεζέδες έντονης γεύσης.
Εκλεκτοί μεζέδες για τσίπουρο θεωρούνται ο παστουρμάς, τα παστά και οι ελιές. Το τσίπουρο παράγεται κατά κύριο λόγο σε ορεινά μέρη, γι’ αυτό και συνδυάζεται με «γήινα» και βαριά εδέσματα, όπως τσιγαριστά, τηγανητό ψωμί, σύγκλινο (παστό χοιρινό), λουκάνικα, τυριά, καυτερές πιπεριές, ντολμαδάκια, ψητά μανιτάρια, βολβούς, κλπ.
Στα τσιπουράδικα του Βόλου, από την άλλη μεριά, κυριαρχούν οι θαλασσινοί μεζέδες. Είναι προφανές ότι κάθε τόπος έχει τις ιδιαιτερότητές του, αλλά και κάθε πότης τα γούστα του.
Μια ψητή πατάτα, δυο χλωροκούκκια ή λίγα λούπινα, συνοδεύουν την τσικουδιά στα καφενεία της ορεινής Σητείας. Κι όπως λένε οι Κρητικοί «ο καλύτερος μεζές της τσικουδιάς είναι ο καλός ο λόγος».

Ποιοι πουλάνε και ποιοι πίνουνε τσίπουρο;

Το μεγαλύτερο δίκτυο διακίνησης τσίπουρου είναι η κρύα αγορά, κυρίως τσιπουράδικα και μεζεδοπωλεία. Εκεί πραγματοποιείται 75%-80% των πωλήσεων σε όλη την Ελλάδα. Από τα σούπερ μάρκετ και τις κάβες πωλείται μόνο 20%-25% του προϊόντος. Η τυποποιημένη παραγωγή του αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια και το τσίπουρο εξελίσσεται σε εθνικό ποτό, μετά το ούζο.
Οι Έλληνες έχουν εντάξει το τσίπουρο ως αγαπημένη συνήθεια στην καθημερινή τους διατροφή και το συνοδεύουν με παραδοσιακούς μεζέδες από την ελληνική κουζίνα. Κυριότερη αιτία της αύξησης των πωλήσεών του είναι το γεγονός ότι άρχισε να καταναλώνεται από νεαρότερες ηλικίες. Οι νέοι ηλικίας 25-35 ετών αποτελούν πλέον τους κύριους λάτρες του τσίπουρου- αυτή ήταν η σημαντικότερη αλλαγή στην αγορά του τελευταία χρόνια.  
Παλαιότερα καταναλωτές τσίπουρου ήταν κατά μία δεκαετία μεγαλύτεροι, αλλά τα τελευταία χρόνια χάρη και στη διαφήμισή του απέκτησε μαζί με το ούζο το «προφίλ» του νεανικού ποτού της παρέας. Επιπλέον, η κατανάλωσή του δεν επηρεάζεται άμεσα από τα λοιπά οινοπνευματώδη ποτά (π.χ. ουίσκι, βότκα κ.ά.), καθώς καταναλώνεται σε διαφορετικά σημεία (ουζερί, μεζεδοπωλεία, ψαροταβέρνες κ.α.) και με διαφορετικό τρόπο (με μεζέδες).

Στα πλοκάμια της Νοθείας…

● Τις νοθείες και τις ατασθαλίες που γίνονται στην ελληνική παραγωγή τσίπουρου υπογράμμισε ο ευρωβουλευτής της ΝΔ, Γιάννης Γκλαβάκης, σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Κοζάνη.
«Δυστυχώς, το 80% με 90% του τσίπουρου που παράγεται στην Ελλάδα είναι "μαϊμού", αφού πάρα πολλοί παραγωγοί προσθέτουν ζάχαρη και μελάσα για να παρασκευάσουν πιο φτηνή αλκοόλη». Βαριές κουβέντες…!!! (σχόλιο του γράφοντος, που αποστασιοποιείται από την ποσοτικοποίηση του φαινομένου…)
● «Οι περισσότεροι που αποστάζουν τσίπουρο δεν είναι πραγματικοί παραγωγοί και είναι άσχετοι με τον κλάδο. Εκτός από την προσθήκη ζάχαρης και μελάσας, υπάρχουν και άλλες πρακτικές νοθείας, όπως η προσθήκη χαλκού, γαλαζόπετρας και γλυκαντζέλαιου, το οποίο μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Στόχος των κερδοσκόπων είναι να ανεβάσουν τους ζαχαρικούς τίτλους του τσίπουρου με φτηνή πρώτη ύλη, ώστε να βγάλουν εύκολο κέρδος», ανέφερε οινοπαραγωγός από τη Νάουσα.
Γενικά, κανείς εμπειροτέχνης παραγωγός δε νοθεύει το προϊόν του, ενώ και οι επώνυμες παραγωγές είναι κατά κανόνα υψηλής ποιότητας (γι’ αυτό και ιδιαίτερα ακριβές). Συνήθως, το νοθευμένο τσίπουρο διοχετεύεται σε χώρους μαζικής κατανάλωσης «χύμα» αλκοόλ (καφενεία, ουζερί κλπ.), γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε τι και κυρίως πόσο καταναλώνουμε σε τέτοιες εξόδους.
● Πριν από τέσσερα χρόνια είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση η είδηση ότι ένας μουσουλμάνος στη Θράκη έχασε μέρος της όρασής του, έπειτα από κατανάλωση του γνωστού τουρκικού ούζου «Γενί Ρακί», που του έφεραν συγγενείς του από τη γειτονική χώρα.
Τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου στην Τουρκία καταγράφηκαν δεκάδες θάνατοι, ενώ αρκετοί άλλοι πολίτες τυφλώθηκαν, αφού κατανάλωσαν «Γενί Ρακί», με υψηλά ποσοστά μεθανόλης. Το παράνομο αποστακτήριο εντοπίστηκε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά χιλιάδες φιάλες είχαν ήδη πουληθεί σε ντόπιους και τουρίστες, μια που είναι τοπικό προϊόν και ιδιαίτερα δημοφιλές. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι η μεθανόλη είναι μια άκρως τοξική αλκοόλη, που προκαλεί από τύφλωση μέχρι θάνατο.

● Αλλά και στην Κένυα, την ίδια χρονιά και συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2005, 45 άτομα πέθαναν και 15 άλλα τυφλώθηκαν ύστερα από κατανάλωση ενός τοπικού αλκοολούχου ποτού, που παρασκευάζεται από την απόσταξη πολτού καλαμποκιού κι έχει την ονομασία «τσανγκάα».
Το ποσοστό της μεθανόλης που χρησιμοποιήθηκε ήταν πολύ υψηλό και όσοι το έπιναν κατέληγαν λίγες ώρες αργότερα. Η Κένυα θρήνησε 134 νεκρούς το 2000 από νοθευμένο «τσανγκάα» σε μία μόνο φτωχογειτονιά του Ναϊρόμπι.
● Επιπλέον, το πρωτόρακο, δηλαδή το προϊόν της πρώτης απόσταξης, περιέχει υψηλά ποσοστά μεθανόλης (ξυλόπνευμα).
Στο πρόσφατο παρελθόν έχουν αναφερθεί κρούσματα τύφλωσης, δηλητηριάσεις, ακόμη και θάνατοι στην Ιταλία και στην Τουρκία. Η θανατηφόρος δόση είναι μεταξύ 60 και 250 ml για τους ενήλικες ενώ το αντίδοτο για τη δηλητηρίαση από μεθανόλη είναι το οινόπνευμα (αιθανόλη). Έτσι, πίνοντας τσίπουρο, που περιέχει μεθανόλη, πίνουμε συγχρόνως και το αντίδοτό της. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν μπορεί κάποιος να πάθει δηλητηρίαση, εφόσον η περιεκτικότητα σε μεθανόλη υπερβαίνει τα επιτρεπόμενα όρια.
● Στην περιοχή του Ν. Τρικάλων, παρατηρήθηκε αυξημένη συχνότητα μολυβδιάσεων. Οι ασθενείς δεν ασκούσανε επαγγέλματα από τα αναφερόμενα στη βιβλιογραφία ως επικίνδυνα για μολυβδίαση. Κοινό χαρακτηριστικό των ασθενών ήταν, αντιθέτως, η κατάχρηση τσίπουρου. Αναλύθηκαν δείγματα από 14 περιοχές με φασματοφωτόμετρο ατομικής απορρόφησης. Σε 3 απο τα 14 δείγματα η συγκέντρωση Pb (Μολύβδου) ήταν πολύ αυξημένη (>1000μg/L) σε 2 ήταν αυξημένη (>1000μg/L), σε 4 απλώς ανιχνευόταν Pb και στα υπόλοιπα ήταν μη ανιχνεύσιμος. Πιθανή προέλευση του Pb στο τσίπουρο από τη χρήση μολυβδοσωλήνα στον ψύκτη του αποστακτήρα ή/και στο γάνωμα του δοχείου του αποστακτήρα με κράμα Pb-Sn (Κασσίτερος) αντί μίγματος Sn. Συμπληρώνεται ότι η παραδοσιακή μέθοδος παρασκευής τσίπουρου υπόκειται σε κίνδυνο νοθείας με μόλυβδο, αν δεν γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο.

Επικίνδυνες οι πλαστικές συσκευασίες     

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Νομαρχίας, τσίπουρο με φθαλικούς εστέρες, που κατά πάσα πιθανότητα προήλθαν από τη μεταφορά του σε πλαστικά βαρέλια, κατασχέθηκε στη Θεσσαλονίκη. Το τσίπουρο είχε παραχθεί σε επιχείρηση στο Αίγιο Αχαΐας και διακινούνταν μέσω γνωστής πολυεθνικής εταιρείας σούπερ μάρκετ. «Οι φθαλικοί εστέρες είναι διαλύτες των πλαστικών που περνούν μέσα στο προϊόν. Η ύπαρξή τους δηλώνει ότι για την παρασκευή αυτού του τσίπουρου χρησιμοποιήθηκαν πλαστικοί σωλήνες ή πλαστικά βαρέλια για τη μεταφορά του»,
Πολυάριθμες έρευνες έχουν αποδείξει ότι η έκθεση σε Bisphenol A (BPA), σε φθαλικούς εστέρες και επιβραδυντικά φωτιάς (ουσίες που χρησιμοποιούνται σε πλαστικές συσκευασίες) συνδέονται άμεσα με δυσλειτουργίες των ενδοκρινών αδένων, επειδή μιμούνται τα οιστρογόνα (θηλυκές ορμόνες), μειώνοντας έτσι την τεστοστερόνη (ανδρική ορμόνη), προκαλώντας έτσι στειρότητα στους άνδρες και αυξημένες πιθανότητες για διάφορους καρκίνους στις γυναίκες.

Κανονισμός  REACH

H Ε.Ε. (Διεύθυνση περιβάλλοντος και χημικών ουσιών) έθεσε σε ισχύ από 1/6/2008 τον κανονισμό REACH (Registration Evaluation & Authorization of Chemicals), ένα σύστημα καταγραφής και πληροφόρησης του κοινού για την διαχείριση των χημικών ουσιών και ιδίως των επικίνδυνων. Ο κανονισμός θεωρεί το γυαλί ως την πιο ασφαλή και υγιεινή συσκευασία για τον άνθρωπο γιατί είναι αδρανές και για αυτόν τον λόγο έχει εξαιρεθεί από τον REACH. Για τα πλαστικά δεν ισχύει το ίδιο…
Η καλή συσκευασία θα πρέπει να διατηρεί την αρχική γεύση του προϊόντος. Το γυαλί είναι το μόνο υλικό συσκευασίας που σέβεται πλήρως την αυθεντική γεύση των τροφίμων και ποτών. Σε αντίθεση με το πλαστικό, το μέταλλο και τα πολυεπίπεδα χάρτινα κουτιά, το γυαλί δεν χρειάζεται πλαστικά στρώματα (η χημική σύνθεση των οποίων είναι άγνωστη), ή άλλα πρόσθετα για την διατήρηση της γεύσης ή αποφυγή της διάβρωσης. Το γεγονός ότι το κρασί  πρέπει να πωλείται «κατά ημερομηνία» αν είναι συσκευασμένο σε πλαστικό λέει πολλά για τις επιπτώσεις της πλαστικής συσκευασίας στην καθαρότητα των προϊόντων . Αυτό δεν αφορά μόνο τους καταναλωτές αλλά και τους παραγωγούς η φήμη των οποίων συναρτάται με την ποιότητα των προϊόντων που παράγουν.
Η καλή συσκευασία δεν πρέπει να δηλητηριάζει το περιβάλλον, να είναι εύκολα ανακυκλώσιμη και να μην εντείνει την εξάρτησή μας από τα πετρελαιοειδή.
Όλοι έχουμε δει σε λαϊκές αγορές ή πλανόδιους πωλητές να διαθέτουνε αλκοολούχα ποτά σε πλαστικές συσκευασίες, εκτεθειμένα στον ήλιο, κάτι που αυξάνει την μετανάστευση ουσιών από το πλαστικό στο ποτό και κατ΄ επέκταση την τοξικότητά του. Επίσης, κατά κανόνα οι πωλητές αυτοί δεν αποδίδουν ΦΠΑ, κάτι που συνιστά φοροκλοπή, αλλά και αθέμιτο ανταγωνισμό σε σχέση με τα νόμιμα σημεία πώλησης (κάβες κ.λ.π.). Ας αποφασίσουμε λοιπόν τι θέλουμε να είμαστε;…Ευρώπη ή τρίτος κόσμος…; 

Επιμύθιο

Η μετριοπάθεια στην κατανάλωση του τσίπουρου μπορεί να αποδειχτεί χρυσός, γιατί είναι ένα ποτό που φτιάχνει την διάθεση και «θεργιεύει» αλλά «γκρεμίζει και παλικάρια»…

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΟΙΝΟΣ & ΠΟΤΟ 10 / 2009

Πηγές

Το τσίπουρο και η τσικουδιά - Ε. Σουφλερός, Β. Ροδοβίτης

Ποτογραφία - Α. Τσακίρη.
Οίνος & Ποτό - Τσίπουρο…Το πνεύμα του μπουκαλιού Νατσιούλης Δ. Αθανάσιος
www.kathimerini.gr -Tσιπουρο -Θάλεια Τσιχλάκη
http://users.otenet.gr/~gal45/tsipou.htm - Νοσοκομειακά Χρονικά: Θ. Γκαλέας, Δ. Σιδέρης, Σ.
Αθανασέλης, Α. Κουτσελίνης, Σ. Μουλόπουλος.
www.Peraia.gr – άρθρο από agelioforos.gr – συνέντευξη Μπαμπατζιμόπουλου
VITA - Ούζο & τσίπουρο: Τα αποστάγµατα της χαράς - Νίκη Ψάλτη Τεύχος - Μάρτιος 2009
www.ethnos.gr - Μαρία Ριτζαλεου
www.stirom.ro
www.thinkglass.gr
www.radioargos.gr - εφημερίδα Πρωινός Λόγος (7/11/2008)
www.entrekalert.org
Δελτίο Πανελλήνιου Συλλόγου Χημικών Μηχανικών - Τεύχος 2ο

Πηγές φωτογραφιών

http://www.socialistas.gr/?cat=82

http://evaso.tumblr.com/page/15

http://www.mykonosticker.com/2011/08/blog-post_8979.html

http://www.nacional.hr/clanak/121645/indija-102-umrlih-od-trovanja-patvorenim-alkoholom

http://www.phorum.gr/viewtopic.php?t=8579&p=5439246

http://newssite-agrinio.blogspot.com/2011_08_23_archive.html