Ποτά ενέργειας ή παρενέργειας…
Τα συστατικά τους στο μικροσκόπιο.
Βότανα
Πολλά ενεργειακά ποτά περιέχουν άλλες φυτικές μορφές καφεΐνης, όπως από σπόρους γκουαράνα, kola nuts και φύλλα yerba mate. Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα φυτικά διεγερτικά είναι κατά κάποιον τρόπο πιο υγιεινά. Εξαιτίας της μεγάλης ποικιλίας προέλευσης και επεξεργασίας αυτών των βοτάνων, είναι πρακτικά αδύνατο να γνωρίζει κανείς τις ακριβείς ποσότητες της καφεΐνης και των άλλων συστατικών των βοτάνων αυτών, που περιέχονται στα ενεργειακά ποτά.
Σε κάποια ενεργειακά ποτά συναντάμε βότανα όπως το Astragalus, η Schizandrae (Sinclair, 1998) και η Echinacea (Ernst, 2002), που θεωρείται ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Συχνά χρησιμοποιούνται και άλλα βότανα, όπως το τζίνκο μπιλόμπα, (Ernst, 2002) και το τζίνσενκ (Kennedya, 2001), τα οποία θεωρούνται ότι βοηθούν την μνήμη. Επιπρόσθετα συστατικά μπορεί να είναι πιθανές λιπολυτικές ουσίες όπως το Ciwujia (Cheuvront et al., 1999), το υδροξυκιτρικό (Heymsfield et al., 1998) και η εφεδρίνη (Molnar et al., 2000). Κάποια ενεργειακά ποτά περιέχουν και «καταπραϋντικά» βότανα όπως το kava-kava και το St. John’s Wort. Αυτά τα συστατικά βρίσκονται συνήθως σε μικρές ποσότητες, ωστόσο και σε μεγαλύτερες ποσότητες λίγα στοιχεία υπάρχουν πως μπορούν να βελτιώσουν την αθλητική απόδοση. Γενικά αποφύγετε προϊόντα που περιέχουν εφεδρίνη, yohimbe και mate, συστατικά τα οποία μπορεί να μην είναι ασφαλή.
Πυρουβικό
Το πυρουβικό, που είναι ένα άλας του πυροσταφυλικού οξέος, το οποίο προστίθεται σε κάποια ποτά και θεωρείται από κάποιους πως καταπολεμά την κούραση και «καίει» τα λίπη. Σε μία μελέτη (Stanko et al., 1990) σημειώθηκε βελτίωση της αθλητικής απόδοσης, όταν το πυρουβικό χορηγήθηκε σε ποσότητες αρκετά μεγάλες ώστε να προκληθεί γαστρεντερική ενόχληση. Εντούτοις, όταν το πυρουβικό καταναλώνεται σε ποσότητες ανάλογες εκείνων που υπάρχουν στα αθλητικά ποτά, τότε δεν έχει διαπιστωθεί να υπάρχει καμία εργογόνος δράση (Morrison et al., 2000).
Μέσω αυτών των πολύπλοκων βιοχημικών κύκλων ο οργανισμός παράγει ενέργεια (ATP)
Πρωτεΐνες & αμινοξέα
Οι πρωτεΐνες φυσιολογικά χρησιμοποιούνται ως καύσιμό κατά τη διάρκεια της άσκησης, σε αμελητέες ποσότητες. Συνεπώς, η προσθήκη πρωτεϊνών σε ένα ποτό, που αποδίδει αρκετή ενέργεια από υδατάνθρακες, δεν πρόκειται να προσφέρει κανένα επιπλέον όφελος σε έναν αθλητή. Απίθανο θεωρείται επίσης η προσθήκη πρωτεϊνών σε ένα υδατανθρακούχο ποτό να επηρεάσει θετικά την σύνθεση του μυϊκού γλυκογόνου κατά την αποκατάσταση (Carrithers et al., 2000; van Loon et al., 2000). Σύμφωνα με τον Μούγιο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η πρόσληψη πρωτεϊνών ή/και αμινοξέων γύρω από την προπόνηση δύναμης αυξάνει τη μυϊκή μάζα και τη δύναμη.
Ορισμένα αθλητικά ποτά περιέχουν μεμονωμένα αμινοξέα, όπως γλουταμίνη, αργινίνη, ταυρίνη ή και αμινοξέα διακλαδισμένης αλύσου, όπως λευκίνη, ισολευκίνη και βαλίνη. Υπάρχει μια υπόθεση, ότι η γλουταμίνη θα βελτίωνε τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος με αποτέλεσμα την μείωση των συμπτωμάτων υπερ-προπόνησης σε αθλητές αντοχής και ότι πιθανόν θα αύξανε την αποθήκευση γλυκογόνου στους μυς κατά τη διάρκεια της ανάνηψης. Ωστόσο, ένα γουταμινούχο ποτό δεν φάνηκε να έχει καμία επίδραση στο ανοσοποιητικό σε ασκούμενους Krzywkowski et al., 2001). Επίσης η προσθήκη γλουταμίνης σε ένα υδατανθρακούχο ποτό, δεν είχε κάποια ευεργετική επίδραση στη σύνθεση μυϊκού γλυκογόνου κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης σε σύγκριση με την κατανάλωση ποτού που περιείχε μόνο υδατάνθρακες (van Hall et al. (2000).
Η προσθήκη αργινίνης επίσης δεν φάνηκε να έχει κάποια ευεργετική επίδραση στην επαναπλήρωση των αποθεμάτων του γλυκογόνου, που ακολουθεί την άσκηση, συγκριτικά με την λήψη μόνο υδατανθράκων. (Yaspelkis & Ivy, 1999).
Για την ταυρίνη έχει αναφερθεί ότι βελτιώνει την συσταλτικότητα της καρδιάς σε καρδιοπαθείς ενώ θεωρείται και αντιοξειδωτική ουσία. Ωστόσο, δεν φαίνεται να υπάρχουν δημοσιευμένα επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι επηρεάζει θετικά την αθλητική απόδοση.
Τα διακλαδισμένα αμινοξέα μπορούν να μειώσουν τη σύνθεση σεροτονίνης από τον εγκέφαλο. Επειδή η σεροτονίνη έχει σχετιστεί με την εμφάνιση του αισθήματος πρώιμης κόπωσης, η χορήγησή τους κατά τη διάρκεια άσκησης πιθανολογείται ότι μπορεί να επιβραδύνει την εμφάνιση συμπτωμάτων κόπωσης και να βελτιώνει την αθλητική απόδοση. Όμως, η προσθήκη τους σε ένα αθλητικό ποτό που περιέχει υδατάνθρακες, δεν φαίνεται να προλαμβάνει καλύτερα την κόπωση από ένα σκέτο υδατανθρακούχο ποτό (Van Hall et al., 1995).
Σύμφωνα με τον Μούγιο, δεν υπάρχουν ενδείξεις αποτελεσματικότητας από την χορήγηση μεμονωμένων αμινοξέων. Αντίθετα στις ανεπιθύμητες ενέργειες έχουν καταγραφεί γαστρεντερικές διαταραχές, παρεμπόδιση της απορρόφησης άλλων αμινοξέων, νεφρική ανεπάρκεια, οστεοπόρωση, ψυχικές διαταραχές, αιματολογικά προβλήματα.
Κρεατίνη
Η κρεατίνη αυξάνει την απόδοση κατά 10-15% σε μεμονωμένες ή επανειλημμένες σύντομες (μέχρι 30΄΄) μέγιστες προσπάθειες. Έχει αναβολική δράση, αυξάνοντας την πρωτεϊνοσύνθεση στους μύες σε συνδυασμό με προπόνηση δύναμης. Πιθανώς προλαμβάνει τραυματισμούς κι έχει ευεργετική δράση σε αρκετές ασθένειες. (Μούγιος)
Η ποσότητα κρεατίνης όμως, που προστίθεται στα περισσότερα ενεργειακά ποτά, είναι πολλή μικρή (π.χ. 11,2mg/240ml) για να έχει οποιαδήποτε ευεργετική επίδραση στην αθλητική απόδοση, εκτός και εάν ο αθλητής καταναλώσει περίπου 178 κουτάκια ποτού…!!! και αυτό θα πρέπει να επαναλαμβάνεται καθημερινά για πέντε ημέρες, για να είναι σε συμφωνία με τα πρωτόκολλα φόρτισης κρεατίνης των 20 g/ημέρα για πέντε μέρες.
Καρνιτίνη
Η καρνιτίνη συμμετέχει στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων και συγκεκριμένα είναι απαραίτητη για την είσοδο των λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας στα μιτοχόνδρια, όπου οξειδώνονται - καίγονται. Θεωρείται ότι η συμπληρωματική της χορήγηση μπορεί να επιβραδύνει την κόπωση, κινητοποιώντας τα αποθέματα του λίπους προς χρήση ως καύσιμου κατά τη διάρκεια της άσκησης. Αυτοί οι ισχυρισμοί δεν φαίνεται να έχουν βάση σύμφωνα με τις πιο ακριβείς ερευνητικές μελέτες (Brass, 2000), με τις οποίες συμφωνεί και ο Μούγιος, αναφέροντας ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες επιστημονικές ενδείξεις ότι τα συμπληρώματα καρνιτίνης μειώνουν το σωματικό λίπος, αυξάνουν την αερόβια ικανότητα ή την αντοχή.
Σε ότι αφορά την λιπολυτική δράση το ίδιο ισχύει και για την λεκιθίνη, άλλη μία πολυδιαφημισμένη λιποτροπική και μάλλον αδίκως…πολυχρησιμοποιημένη ουσία. Σημειωτέων, η κρεατίνη η καρνιτίνη και η λεκιθίνη παράγονται στον οργανισμό και προσλαμβάνονται και από τις τροφές.
Μέσης αλύσου τριγλυκερίδια (MCT oil)
Το λίπος γενικά έχει μεγάλο χρόνο παραμονής στο πεπτικό σε σχέση με τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες και σίγουρα δεν αποτελούν μια γρήγορη και εύκολη πηγή ενέργειας για το σώμα αν καταναλωθεί πριν ή κατά τη διάρκεια της άσκησης. Τα τριγλυκερίδια μέσης αλύσου (MCT), - ανευρίσκονται στην ινδική καρύδα - μεταβολίζονται αρκετά γρήγορα, ανεξάρτητα από τον κλασσικό μηχανισμό απορρόφησης του λίπους και για αυτό έχουν προστεθεί σε κάποια αθλητικά ποτά με στόχο να επιβραδύνουν την κόπωση στρέφοντας τον οργανισμό στη χρήση των MCT ως καύσιμου με ζητούμενο αποτέλεσμα την εξοικονόμηση γλυκογόνου. Δυστυχώς, στην πράξη, τα MCT μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή γαστρεντερική δυσφορία, ενώ δεν αποδείχτηκε ότι
εξοικονομούν γλυκογόνο (Jeukendrup et al., 1996), και δεν βελτιώνουν την αθλητική απόδοση (Jeukendrup et al., 1998).
Οξυγόνο
Για τα ποτά που έχει προστεθεί οξυγόνο, κάποιοι ισχυρίζονται ότι το οξυγόνο επιταχύνει τον αερόβιο μεταβολισμό και μειώνει τα επίπεδα γαλακτικού οξέος (καματογόνος ουσία) βελτιώνοντας έτσι την αθλητική απόδοση. Δεδομένου ότι το αρτηριακό αίμα είναι ουσιαστικά πλήρως κορεσμένο σε οξυγόνο και ότι οποιοδήποτε επιπλέον οξυγόνο που καταναλώνεται μέσω ενός αθλητικού ποτού θα εκπνέονταν αμέσως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι καμία επιστημονική έρευνα δεν υποστηρίζει την εργογόνο δράση των «υπέρ οξυγονωμένων» ποτών.
Βασιλικός πολτός
Ο βασιλικός πολτός είναι πλούσια πηγή πρωτεϊνών, αμινοξέων, λιπιδίων, βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων. Είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι έχει κάποια ευεργετική επίδραση και στον άνθρωπο, πράγμα που δεν έχει επαληθευτεί επιστημονικά.
Είναι ευρέως αποδεκτό πως ο βασιλικός πολτός είναι δυνατόν να προκαλέσει αλλεργίες στον άνθρωπο, με συμπτώματα που κυμαίνονται απο κνίδωση και άσθμα μέχρι και θανατηφόρο αναφυλακτικό σόκ. Η συχνότητα εκδήλωσης αλλεργικών αντιδράσεων σε ανθρώπους που καταναλώνουν βασιλικό πολτό δεν είναι γνωστή, ωστόσο έχει προταθεί πως ο κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης στο βασιλικό πολτό είναι μεγαλύτερος σε άτομα που έχουν ήδη εκδηλώσει κάποιου είδους αλλεργική αντίδραση παλαιότερα, όπως σε τσίμπημα μέλισσας.
Παρά το πλήθος των θρεπτικών του συστατικών και βιολογικά δραστικών ουσιών που περιέχει και την διαφήμιση που του έχει γίνει ως εργογενές βοήθημα, δεν παρατηρήθηκε να έχει κάποια επίδραση στην βελτίωση της αθλητικής απόδοσης.
Hornet’s saliva (σάλιο σφήκας)
Το VAAMTM (Vespa Amino Acid Mixture) είναι μια πρωτεΐνη αποτελούμενη από 17 αμινοξέα η οποία απομονώθηκε στο σάλιο των νεοεκκολαφθεισών σφηκών. Δύο μελέτες πάνω στο VAAM, όπου χρησιμοποιήθηκαν ποντίκια ως πειραματόζωα, τα οποία κολυμπούσαν, αναφέρονται στην ιστοσελίδα του κατασκευαστή του ποτού, αλλά δεν έχουν δημοσιευθεί σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά. Αυτή η έρευνα έδειξε υποτίθεται αύξηση στην αντοχή και μείωση στα επίπεδα του γαλακτικού οξέος στα ποντίκια. Ωστόσο, στα τρωκτικά η αντοχή στην κολύμβηση δεν αποτελεί καλό και ασφαλές κριτήριο για την αξιολόγηση της εργογόνου δράσης στον άνθρωπο.
Ενεργειακά ποτά…μια χρυσοτόκος όρνιθα
Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της Coca-Cola, τα επιπλέον κέρδη σε όλη τη βιομηχανία, που θα προέλθουν από ενεργειακά προϊόντα, την περίοδο 2005 - 2008 θα ανέλθουν στο σύνολό τους σε 540 εκατομμύρια δολάρια, σε σύγκριση προς 210 εκατομμύρια δολάρια για κανονικά αναψυκτικά ποτά, 130 εκατομμύρια δολάρια για εμφιαλωμένο νερό και 290 εκατομμύρια για σπορ ποτά!!! Οι Αμερικανοί έχουν αυξήσει κατακόρυφα την κατανάλωση ενεργειακών ποτών, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι φωνές που συνιστούν προσοχή στην κατανάλωσή τους. Σύμφωνα με δήλωση συγκεκριμένης εταιρίας στο Ρόιτερς, ένα συγκεκριμένο ποτό πούλησε περισσότερα από τέσσερα δισεκατομμύρια ποτά μόνο μέσα στο 2010 !!!
Ο άνθρωπος που έδωσε «φτερά» σε μιά ολόκληρη νέα αγορά, αυτή την ενεργειακών ποτών, ο Τσαλέο Γιουβίντια (Chaleo Yoovidhya), πέθανε πρόσφατα, στην Μπανγκόγκ. Ο Τσαλέο, κινεζικής καταγωγής μετανάστης στην Ταϊλάνδη, ήταν ο άνθρωπος που δημιούργησε ένα από τα πιο διάσημα ενεργειακά ποτά στον πλανήτη, το γνωστό σε όλους Red Bull. Αυτοδημιούργητος, ασχολήθηκε από νεαρός με την φαρμακευτική βιομηχανία και γρήγορα έφτιαξε μια βιομηχανία παραγωγής αντιβιοτικών φαρμάκων, βασισμένων σε φυσικά εκχυλίσματα. Πειραματιζόμενος με το εκχύλισμα των βατόμουρων δημιούργησε ένα ποτό που αρχικώς ονόμασε Krating Daeng. Το 1984 θα συναντήσει τον Αυστριακό επενδυτή Ντίτριχ Μάτεσιτζ (Dietrich Mateschitz) και θα ξεκινήσουν την μαζική παραγωγή του ποτού με τη νέα εμπορική του ονομασία. Και αυτομάτως γίνεται δισεκατομμυριούχος, όπως φυσικά και ο Αυστριακός συνεταίρος του. Το περιοδικό Forbes τον κατέταξε στη θέση 205 της λίστας με τους πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη.
Τι προβλέπει η διεθνής νομοθεσία;
Στην ΕΕ, τα ενεργειακά ποτά πρέπει να φέρουν προειδοποιητική σήμανση «περιέχει υψηλή ποσότητα καφεΐνης», στον Καναδά απαιτείται η σήμανση «δεν πρέπει να αναμιγνύεται με αλκοόλ και να μην υπερβαίνει η καθημερινή κατανάλωση τα δύο κουτιά», στη Νορβηγία ορισμένα ενεργειακά ποτά πωλούνται στα φαρμακεία, στη Γαλλία, τη Δανία, την Τουρκία την Αργεντινή και την Ουρουγουάη απαγορεύεται η πώλησή τους, ενώ στην Αυστραλία απαγορεύονται όλα τα ενεργειακά ποτά, που περιέχουν καφεΐνη περισσότερη από 320mg/L. Μάλιστα, στα 11 από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας απαγορεύεται η χρήση ενός ιδιαίτερα δημοφιλούς ενεργειακού ποτού, η ετήσια κατανάλωση του οποίου, σε 100 χώρες του κόσμου ανέρχεται στα 100 δισεκατομμύρια κουτιά! Στην Ελλάδα, τα ενεργειακά ποτά πωλούνται παντού, σε καφέ, μπαρ, σούπερ μάρκετ κ.α.
Το επιμύθιο
Δώσε μου έναν μακρύ μοχλό & ένα δυνατό υπομόχλιο & θα κινήσω τον κόσμο.
Αρχιμήδης
Πηγές φωτογραφιών
http://amaliadanews.gr/2012/01/
Τα συστατικά τους στο μικροσκόπιο.
Βότανα
Πολλά ενεργειακά ποτά περιέχουν άλλες φυτικές μορφές καφεΐνης, όπως από σπόρους γκουαράνα, kola nuts και φύλλα yerba mate. Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα φυτικά διεγερτικά είναι κατά κάποιον τρόπο πιο υγιεινά. Εξαιτίας της μεγάλης ποικιλίας προέλευσης και επεξεργασίας αυτών των βοτάνων, είναι πρακτικά αδύνατο να γνωρίζει κανείς τις ακριβείς ποσότητες της καφεΐνης και των άλλων συστατικών των βοτάνων αυτών, που περιέχονται στα ενεργειακά ποτά.
Σε κάποια ενεργειακά ποτά συναντάμε βότανα όπως το Astragalus, η Schizandrae (Sinclair, 1998) και η Echinacea (Ernst, 2002), που θεωρείται ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Συχνά χρησιμοποιούνται και άλλα βότανα, όπως το τζίνκο μπιλόμπα, (Ernst, 2002) και το τζίνσενκ (Kennedya, 2001), τα οποία θεωρούνται ότι βοηθούν την μνήμη. Επιπρόσθετα συστατικά μπορεί να είναι πιθανές λιπολυτικές ουσίες όπως το Ciwujia (Cheuvront et al., 1999), το υδροξυκιτρικό (Heymsfield et al., 1998) και η εφεδρίνη (Molnar et al., 2000). Κάποια ενεργειακά ποτά περιέχουν και «καταπραϋντικά» βότανα όπως το kava-kava και το St. John’s Wort. Αυτά τα συστατικά βρίσκονται συνήθως σε μικρές ποσότητες, ωστόσο και σε μεγαλύτερες ποσότητες λίγα στοιχεία υπάρχουν πως μπορούν να βελτιώσουν την αθλητική απόδοση. Γενικά αποφύγετε προϊόντα που περιέχουν εφεδρίνη, yohimbe και mate, συστατικά τα οποία μπορεί να μην είναι ασφαλή.
Πυρουβικό
Το πυρουβικό, που είναι ένα άλας του πυροσταφυλικού οξέος, το οποίο προστίθεται σε κάποια ποτά και θεωρείται από κάποιους πως καταπολεμά την κούραση και «καίει» τα λίπη. Σε μία μελέτη (Stanko et al., 1990) σημειώθηκε βελτίωση της αθλητικής απόδοσης, όταν το πυρουβικό χορηγήθηκε σε ποσότητες αρκετά μεγάλες ώστε να προκληθεί γαστρεντερική ενόχληση. Εντούτοις, όταν το πυρουβικό καταναλώνεται σε ποσότητες ανάλογες εκείνων που υπάρχουν στα αθλητικά ποτά, τότε δεν έχει διαπιστωθεί να υπάρχει καμία εργογόνος δράση (Morrison et al., 2000).
Μέσω αυτών των πολύπλοκων βιοχημικών κύκλων ο οργανισμός παράγει ενέργεια (ATP)
Πρωτεΐνες & αμινοξέα
Οι πρωτεΐνες φυσιολογικά χρησιμοποιούνται ως καύσιμό κατά τη διάρκεια της άσκησης, σε αμελητέες ποσότητες. Συνεπώς, η προσθήκη πρωτεϊνών σε ένα ποτό, που αποδίδει αρκετή ενέργεια από υδατάνθρακες, δεν πρόκειται να προσφέρει κανένα επιπλέον όφελος σε έναν αθλητή. Απίθανο θεωρείται επίσης η προσθήκη πρωτεϊνών σε ένα υδατανθρακούχο ποτό να επηρεάσει θετικά την σύνθεση του μυϊκού γλυκογόνου κατά την αποκατάσταση (Carrithers et al., 2000; van Loon et al., 2000). Σύμφωνα με τον Μούγιο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η πρόσληψη πρωτεϊνών ή/και αμινοξέων γύρω από την προπόνηση δύναμης αυξάνει τη μυϊκή μάζα και τη δύναμη.
Ορισμένα αθλητικά ποτά περιέχουν μεμονωμένα αμινοξέα, όπως γλουταμίνη, αργινίνη, ταυρίνη ή και αμινοξέα διακλαδισμένης αλύσου, όπως λευκίνη, ισολευκίνη και βαλίνη. Υπάρχει μια υπόθεση, ότι η γλουταμίνη θα βελτίωνε τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος με αποτέλεσμα την μείωση των συμπτωμάτων υπερ-προπόνησης σε αθλητές αντοχής και ότι πιθανόν θα αύξανε την αποθήκευση γλυκογόνου στους μυς κατά τη διάρκεια της ανάνηψης. Ωστόσο, ένα γουταμινούχο ποτό δεν φάνηκε να έχει καμία επίδραση στο ανοσοποιητικό σε ασκούμενους Krzywkowski et al., 2001). Επίσης η προσθήκη γλουταμίνης σε ένα υδατανθρακούχο ποτό, δεν είχε κάποια ευεργετική επίδραση στη σύνθεση μυϊκού γλυκογόνου κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης σε σύγκριση με την κατανάλωση ποτού που περιείχε μόνο υδατάνθρακες (van Hall et al. (2000).
Η προσθήκη αργινίνης επίσης δεν φάνηκε να έχει κάποια ευεργετική επίδραση στην επαναπλήρωση των αποθεμάτων του γλυκογόνου, που ακολουθεί την άσκηση, συγκριτικά με την λήψη μόνο υδατανθράκων. (Yaspelkis & Ivy, 1999).
Για την ταυρίνη έχει αναφερθεί ότι βελτιώνει την συσταλτικότητα της καρδιάς σε καρδιοπαθείς ενώ θεωρείται και αντιοξειδωτική ουσία. Ωστόσο, δεν φαίνεται να υπάρχουν δημοσιευμένα επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι επηρεάζει θετικά την αθλητική απόδοση.
Τα διακλαδισμένα αμινοξέα μπορούν να μειώσουν τη σύνθεση σεροτονίνης από τον εγκέφαλο. Επειδή η σεροτονίνη έχει σχετιστεί με την εμφάνιση του αισθήματος πρώιμης κόπωσης, η χορήγησή τους κατά τη διάρκεια άσκησης πιθανολογείται ότι μπορεί να επιβραδύνει την εμφάνιση συμπτωμάτων κόπωσης και να βελτιώνει την αθλητική απόδοση. Όμως, η προσθήκη τους σε ένα αθλητικό ποτό που περιέχει υδατάνθρακες, δεν φαίνεται να προλαμβάνει καλύτερα την κόπωση από ένα σκέτο υδατανθρακούχο ποτό (Van Hall et al., 1995).
Σύμφωνα με τον Μούγιο, δεν υπάρχουν ενδείξεις αποτελεσματικότητας από την χορήγηση μεμονωμένων αμινοξέων. Αντίθετα στις ανεπιθύμητες ενέργειες έχουν καταγραφεί γαστρεντερικές διαταραχές, παρεμπόδιση της απορρόφησης άλλων αμινοξέων, νεφρική ανεπάρκεια, οστεοπόρωση, ψυχικές διαταραχές, αιματολογικά προβλήματα.
Η κρεατίνη αυξάνει την απόδοση κατά 10-15% σε μεμονωμένες ή επανειλημμένες σύντομες (μέχρι 30΄΄) μέγιστες προσπάθειες. Έχει αναβολική δράση, αυξάνοντας την πρωτεϊνοσύνθεση στους μύες σε συνδυασμό με προπόνηση δύναμης. Πιθανώς προλαμβάνει τραυματισμούς κι έχει ευεργετική δράση σε αρκετές ασθένειες. (Μούγιος)
Η ποσότητα κρεατίνης όμως, που προστίθεται στα περισσότερα ενεργειακά ποτά, είναι πολλή μικρή (π.χ. 11,2mg/240ml) για να έχει οποιαδήποτε ευεργετική επίδραση στην αθλητική απόδοση, εκτός και εάν ο αθλητής καταναλώσει περίπου 178 κουτάκια ποτού…!!! και αυτό θα πρέπει να επαναλαμβάνεται καθημερινά για πέντε ημέρες, για να είναι σε συμφωνία με τα πρωτόκολλα φόρτισης κρεατίνης των 20 g/ημέρα για πέντε μέρες.
Η καρνιτίνη συμμετέχει στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων και συγκεκριμένα είναι απαραίτητη για την είσοδο των λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας στα μιτοχόνδρια, όπου οξειδώνονται - καίγονται. Θεωρείται ότι η συμπληρωματική της χορήγηση μπορεί να επιβραδύνει την κόπωση, κινητοποιώντας τα αποθέματα του λίπους προς χρήση ως καύσιμου κατά τη διάρκεια της άσκησης. Αυτοί οι ισχυρισμοί δεν φαίνεται να έχουν βάση σύμφωνα με τις πιο ακριβείς ερευνητικές μελέτες (Brass, 2000), με τις οποίες συμφωνεί και ο Μούγιος, αναφέροντας ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες επιστημονικές ενδείξεις ότι τα συμπληρώματα καρνιτίνης μειώνουν το σωματικό λίπος, αυξάνουν την αερόβια ικανότητα ή την αντοχή.
Σε ότι αφορά την λιπολυτική δράση το ίδιο ισχύει και για την λεκιθίνη, άλλη μία πολυδιαφημισμένη λιποτροπική και μάλλον αδίκως…πολυχρησιμοποιημένη ουσία. Σημειωτέων, η κρεατίνη η καρνιτίνη και η λεκιθίνη παράγονται στον οργανισμό και προσλαμβάνονται και από τις τροφές.
Μέσης αλύσου τριγλυκερίδια (MCT oil)
Το λίπος γενικά έχει μεγάλο χρόνο παραμονής στο πεπτικό σε σχέση με τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες και σίγουρα δεν αποτελούν μια γρήγορη και εύκολη πηγή ενέργειας για το σώμα αν καταναλωθεί πριν ή κατά τη διάρκεια της άσκησης. Τα τριγλυκερίδια μέσης αλύσου (MCT), - ανευρίσκονται στην ινδική καρύδα - μεταβολίζονται αρκετά γρήγορα, ανεξάρτητα από τον κλασσικό μηχανισμό απορρόφησης του λίπους και για αυτό έχουν προστεθεί σε κάποια αθλητικά ποτά με στόχο να επιβραδύνουν την κόπωση στρέφοντας τον οργανισμό στη χρήση των MCT ως καύσιμου με ζητούμενο αποτέλεσμα την εξοικονόμηση γλυκογόνου. Δυστυχώς, στην πράξη, τα MCT μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή γαστρεντερική δυσφορία, ενώ δεν αποδείχτηκε ότι
εξοικονομούν γλυκογόνο (Jeukendrup et al., 1996), και δεν βελτιώνουν την αθλητική απόδοση (Jeukendrup et al., 1998).
Για τα ποτά που έχει προστεθεί οξυγόνο, κάποιοι ισχυρίζονται ότι το οξυγόνο επιταχύνει τον αερόβιο μεταβολισμό και μειώνει τα επίπεδα γαλακτικού οξέος (καματογόνος ουσία) βελτιώνοντας έτσι την αθλητική απόδοση. Δεδομένου ότι το αρτηριακό αίμα είναι ουσιαστικά πλήρως κορεσμένο σε οξυγόνο και ότι οποιοδήποτε επιπλέον οξυγόνο που καταναλώνεται μέσω ενός αθλητικού ποτού θα εκπνέονταν αμέσως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι καμία επιστημονική έρευνα δεν υποστηρίζει την εργογόνο δράση των «υπέρ οξυγονωμένων» ποτών.
Βασιλικός πολτός
Ο βασιλικός πολτός είναι πλούσια πηγή πρωτεϊνών, αμινοξέων, λιπιδίων, βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων. Είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι έχει κάποια ευεργετική επίδραση και στον άνθρωπο, πράγμα που δεν έχει επαληθευτεί επιστημονικά.
Είναι ευρέως αποδεκτό πως ο βασιλικός πολτός είναι δυνατόν να προκαλέσει αλλεργίες στον άνθρωπο, με συμπτώματα που κυμαίνονται απο κνίδωση και άσθμα μέχρι και θανατηφόρο αναφυλακτικό σόκ. Η συχνότητα εκδήλωσης αλλεργικών αντιδράσεων σε ανθρώπους που καταναλώνουν βασιλικό πολτό δεν είναι γνωστή, ωστόσο έχει προταθεί πως ο κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης στο βασιλικό πολτό είναι μεγαλύτερος σε άτομα που έχουν ήδη εκδηλώσει κάποιου είδους αλλεργική αντίδραση παλαιότερα, όπως σε τσίμπημα μέλισσας.
Παρά το πλήθος των θρεπτικών του συστατικών και βιολογικά δραστικών ουσιών που περιέχει και την διαφήμιση που του έχει γίνει ως εργογενές βοήθημα, δεν παρατηρήθηκε να έχει κάποια επίδραση στην βελτίωση της αθλητικής απόδοσης.
Hornet’s saliva (σάλιο σφήκας)
Το VAAMTM (Vespa Amino Acid Mixture) είναι μια πρωτεΐνη αποτελούμενη από 17 αμινοξέα η οποία απομονώθηκε στο σάλιο των νεοεκκολαφθεισών σφηκών. Δύο μελέτες πάνω στο VAAM, όπου χρησιμοποιήθηκαν ποντίκια ως πειραματόζωα, τα οποία κολυμπούσαν, αναφέρονται στην ιστοσελίδα του κατασκευαστή του ποτού, αλλά δεν έχουν δημοσιευθεί σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά. Αυτή η έρευνα έδειξε υποτίθεται αύξηση στην αντοχή και μείωση στα επίπεδα του γαλακτικού οξέος στα ποντίκια. Ωστόσο, στα τρωκτικά η αντοχή στην κολύμβηση δεν αποτελεί καλό και ασφαλές κριτήριο για την αξιολόγηση της εργογόνου δράσης στον άνθρωπο.
Ενεργειακά ποτά…μια χρυσοτόκος όρνιθα
Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της Coca-Cola, τα επιπλέον κέρδη σε όλη τη βιομηχανία, που θα προέλθουν από ενεργειακά προϊόντα, την περίοδο 2005 - 2008 θα ανέλθουν στο σύνολό τους σε 540 εκατομμύρια δολάρια, σε σύγκριση προς 210 εκατομμύρια δολάρια για κανονικά αναψυκτικά ποτά, 130 εκατομμύρια δολάρια για εμφιαλωμένο νερό και 290 εκατομμύρια για σπορ ποτά!!! Οι Αμερικανοί έχουν αυξήσει κατακόρυφα την κατανάλωση ενεργειακών ποτών, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι φωνές που συνιστούν προσοχή στην κατανάλωσή τους. Σύμφωνα με δήλωση συγκεκριμένης εταιρίας στο Ρόιτερς, ένα συγκεκριμένο ποτό πούλησε περισσότερα από τέσσερα δισεκατομμύρια ποτά μόνο μέσα στο 2010 !!!
Ο άνθρωπος που έδωσε «φτερά» σε μιά ολόκληρη νέα αγορά, αυτή την ενεργειακών ποτών, ο Τσαλέο Γιουβίντια (Chaleo Yoovidhya), πέθανε πρόσφατα, στην Μπανγκόγκ. Ο Τσαλέο, κινεζικής καταγωγής μετανάστης στην Ταϊλάνδη, ήταν ο άνθρωπος που δημιούργησε ένα από τα πιο διάσημα ενεργειακά ποτά στον πλανήτη, το γνωστό σε όλους Red Bull. Αυτοδημιούργητος, ασχολήθηκε από νεαρός με την φαρμακευτική βιομηχανία και γρήγορα έφτιαξε μια βιομηχανία παραγωγής αντιβιοτικών φαρμάκων, βασισμένων σε φυσικά εκχυλίσματα. Πειραματιζόμενος με το εκχύλισμα των βατόμουρων δημιούργησε ένα ποτό που αρχικώς ονόμασε Krating Daeng. Το 1984 θα συναντήσει τον Αυστριακό επενδυτή Ντίτριχ Μάτεσιτζ (Dietrich Mateschitz) και θα ξεκινήσουν την μαζική παραγωγή του ποτού με τη νέα εμπορική του ονομασία. Και αυτομάτως γίνεται δισεκατομμυριούχος, όπως φυσικά και ο Αυστριακός συνεταίρος του. Το περιοδικό Forbes τον κατέταξε στη θέση 205 της λίστας με τους πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη.
Τι προβλέπει η διεθνής νομοθεσία;
Στην ΕΕ, τα ενεργειακά ποτά πρέπει να φέρουν προειδοποιητική σήμανση «περιέχει υψηλή ποσότητα καφεΐνης», στον Καναδά απαιτείται η σήμανση «δεν πρέπει να αναμιγνύεται με αλκοόλ και να μην υπερβαίνει η καθημερινή κατανάλωση τα δύο κουτιά», στη Νορβηγία ορισμένα ενεργειακά ποτά πωλούνται στα φαρμακεία, στη Γαλλία, τη Δανία, την Τουρκία την Αργεντινή και την Ουρουγουάη απαγορεύεται η πώλησή τους, ενώ στην Αυστραλία απαγορεύονται όλα τα ενεργειακά ποτά, που περιέχουν καφεΐνη περισσότερη από 320mg/L. Μάλιστα, στα 11 από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας απαγορεύεται η χρήση ενός ιδιαίτερα δημοφιλούς ενεργειακού ποτού, η ετήσια κατανάλωση του οποίου, σε 100 χώρες του κόσμου ανέρχεται στα 100 δισεκατομμύρια κουτιά! Στην Ελλάδα, τα ενεργειακά ποτά πωλούνται παντού, σε καφέ, μπαρ, σούπερ μάρκετ κ.α.
Το επιμύθιο
Δώσε μου έναν μακρύ μοχλό & ένα δυνατό υπομόχλιο & θα κινήσω τον κόσμο.
Αρχιμήδης
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΟΙΝΟΣ & ΠΟΤΟ - 5/2012
Πηγές
Ποτά ενέργειας ή παρενέργειας – Νατσιούλης Αθανάσιος - εφημερίδα ΟΙΝΟΣ & ΠΟΤΑ - 8/2002
www.fitsn.gr/
www.gssiweb.com
http://users.auth.gr/mougios
www.gssiweb.com
http://users.auth.gr/mougios
www.ygeia-blog.gr/somatikh-ygeia/epikindino-kokteil-energiaka-pota-kai-alkool.html
www.zougla.gr/kosmos/article/kopikan-ta-ftera-tis-red-bull http://el.wikipedia.org/wiki/
http://amaliadanews.gr/2012/01/
http://www.normalbreathing.com/co2-glutamine.php
http://health-beauty-internet.blogspot.gr/2013/02/xeiropoiites-sokolatenies-proteinikes-mpares.html
http://muslepower.blogspot.gr/2010_09_22_archive.html
https://www.facebook.com/kurmainimemangmanis/photos_stream
http://theswahilijourney.blogspot.gr/
http://www.depaginas.com.ar/fotosde_Oxigeno
http://www.chinookhoney.com/Newsletter/dec12/dec12.html
http://www.news360.lk/other/health/news-sri-lanka-18-02-2013-students-of-a-sri-lankan-dhamma-school-attacked-by-wasps-9908744
http://www.bmxnews.com/2012/03/page/2/
http://www.yoursciontc.com/forums/124-audio-video-security/65837-cant-get-my-amp-work.html
http://quizlet.com/4655438/la-nutricion-y-frases-utiles-flash-cards/