Για το άρθρο συνεργάστηκαν οι Διατροφολόγοι Νατσιούλης Αθανάσιος και Τσαπανίδου Μαρία.
Ιστορική αναδρομή
Αρχίζοντας από τα «καθ’ ημάς», ο Όμηρος μας πληροφορεί, ότι η ωραία Ελένη πρόσφερε στους καλεσμένους της το «ποτό της λήθης» που το έφτιαχνε από κρασί, παπαρούνες και βότανα. Η δε Κίρκη μάγεψε τον πολυμήχανο Οδυσσέα με ένα ποτό - φίλτρο αγνώστου σύνθεσης.
Όταν μιλάμε για την τέχνη των κοκτέιλ μιλάμε ουσιαστικά για την τέχνη της ανάμιξης, κάτι που ξεκίνησε από τους μάγους - σαμάνους των φυλών που αναμιγνύανε μια απειρία συστατικών για θεραπευτικούς κυρίως λόγους, όπως επίσης αργότερα τον Μεσαίωνα από τους αλχημιστές (που ήταν οι προάγγελοι των χημικών) και τους μοναχούς.
Τα κοκτέιλ υπήρχαν πολύ πριν ανοίξει το πρώτο «American Bar» στο Manhattan. Οι βάσεις για τα κοκτέιλ αλλά και το σκηνικό των μπαρ όπως τα ξέρουμε σήμερα τέθηκαν στις ΗΠΑ, στα αμερικάνικα μπαρ κατά τον 18ο - 19ο αιώνα, όταν άρχισαν να συρρέουν οι μετανάστες στη Βόρεια Αμερική… Το συνονθύλευμα των μεταναστών συνέβαλε στην ευημερία της χώρας και ενίσχυσε τη διαθεσιμότητα προϊόντων από όλο τον κόσμο. Μέχρι το 1920 τα κοκτέιλ μπαρ είχαν ήδη γίνει αμερικανικός θεσμός, τον οποίο σύντομα θα μιμούνταν η Ευρώπη και ο υπόλοιπος κόσμος.
Η Ποτοαπαγόρευση στη συνέχεια (1920-1933) ώθησε τους
Στις αρχές του 1900 τα μπαρ των μεγάλων ξενοδοχείων άρχισαν τους πρώτους πειραματισμούς σερβίροντας τα δικά τους κοκτέιλ.
Η καινούργια τρέλα εξαπλώθηκε και στην Ευρώπη και το 1911 το Harry’s New York Bar άνοιξε και στο Παρίσι, από τον Αμερικανό ιδιοκτήτη Harry Mac Elhone και αποτέλεσε το μέρος όπου αργότερα γεννήθηκαν αρκετά κλασικά κοκτέιλ.
Τα περισσότερα cocktails δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο της ποτοαπαγόρευσης, από θρυλικούς barmen που προσπαθούσαν να καλύψουν τη γεύση του φτηνού αλκοόλ με μίξεις ποτών και προσθήκες χυμών.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, ήταν οι χρυσές εποχές για τα ποτά αυτά. Έτσι, το daiquiri αναφέρεται για πρώτη φορά το 1920 από τον Scott Fitzgerald στο μυθιστόρημά του «This side οf paradise». Για τα hangovers του Χέμινγουεϊ, δημιουργήθηκε το Bloody Mary στο Harry’s Bar και αργότερα το Papa Doble (διπλό daiquiri) στην Αβάνα. Ωστόσο, μετά τον B’ Παγκόσμιο, υπήρξε μία πτώση στην κατανάλωσή τους. Από το 1960, με την καθιέρωση άλλων «ουσιών», η πτώση ήταν ραγδαία.
Τα τελευταία χρόνια, η μόδα επανήλθε δριμύτερη, με πολλά από τα διάσημα μπαρ της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου να έχουν ένα μενού ποτών πιο πολύπλοκο και από γενετικό κώδικα! Τα κοκτέιλ είχαν περισσότερα συστατικά και από χριστουγεννιάτικα κέικ! Ήταν τόσο γλυκά και πολύχρωμα από τη ζάχαρη και τους χυμούς, που δύσκολα διέκρινες το αλκοόλ. Με την κλασική καθυστέρηση που έρχονται όλες οι μόδες στην Ελλάδα, εμείς βιώνουμε την αναβίωση των πολύπλοκων κοκτέιλ τον τελευταίο χρόνο. Την εποχή, δηλαδή, που στην υπόλοιπη Ευρώπη και στον κόσμο άρχισαν να επιστρέφουν στα κλασικά. Διάφορες παραλλαγές των Gin Fizz, Sidecar και Bellini κάνουν το comeback τους από το Μανχάταν μέχρι το Mayfair, φτιαγμένα με καλά bourbon, brandy, ρούμι και βότκες.
Ετυμολογία
Η λέξη cocktail πρωτοεμφανίζεται σε αμερικάνικο λεξικό το 1803 και υπάρχουν διάφορες ερμηνείες για την προέλευσή της, ευφάνταστες και μη…
Λέγεται ότι μετά την χαρτοπαιξία στα ποταμόπλοια του Μισισιπή, οι νικητές φορούσαν ένα κόκκινο φτερό πετεινού (cock) και έπρεπε να φτιάξουν ένα ποτό-μίγμα από τα αλκοολούχα του μπαρ, που σερβίρονταν σε ένα ποτήρι που έμοιαζε με κοκοράκι και ανακατευόταν με ένα κουτάλι που έμοιαζε με την ουρά (tail), αν και μάλλον πρόκειται για απίθανο σενάριο.
Άλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι την περίοδο μετά την Αμερικανική Επανάσταση, μια ζωηρή πανδοχέας μαγείρευε κοτόπουλα και μετά το δείπνο κερνούσε ποτά στολισμένα με τα φτερά από τις ουρές τους, ενώ οι Γάλλοι φώναζαν «Vive la cock tail»!
Η Γερμανική εκδοχή της λέξης είναι το «χάνενσβαντς» που σημαίνει «η ουρά του κόκορα».
Οι γλωσσολόγοι θεωρούν τη λέξη «cocktail» συντακτικό λάθος της λατινικής «decoctus», που σημαίνει «νερουλός».
Οι πιθανότερες εκδοχές είναι λιγότερο εντυπωσιακές… Μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι στη Νέα Ορλεάνη -η οποία ήταν γαλλική-, όπου τα κοκτέιλ ήταν γνωστά από νωρίς και ενδεχομένως σερβίρονταν σε πολύ μικρά ποτήρια, δέσποζε η λέξη «coquetier», που στα γαλλικά σημαίνει «αβγοθήκη» και αποτελεί τη ρίζα της λέξης «cocktail»…
Μια γλωσσολογικά ευλογοφανής εξήγηση είναι η ιστορία των αποίκων ιδιοκτητών μπαρ, που συνήθιζαν να συνδυάζουν τα σώσματα από τα βαρέλια μπράντι και ρούμι. Τα μείγματα αυτά ήταν φθηνότερα, αφού υπήρχε μείωση τόσο στην περιεκτικότητα του αλκοόλ όσο και στη γεύση. Οι τακτικοί λοιπόν πελάτες ζητούσαν ειδικά τα σώσματα αυτά (tailings) από τη στρόφιγγα (stopcock).
Περιήγηση στον μεθυστικό κόσμο των κοκτέιλς
Old Fashioned - Όλντ Φάσιοντ
Εκτέλεση: Ανακατεύουμε καλά σε ένα παγωμένο ποτήρι 1/2 κουταλιά γλυκού ζάχαρη, με 1 πρέζα αγκοστούρα και 1 κουταλιά γλυκού νερό. Προσθέτουμε παγάκια και 3-4 κουταλιές σούπας ουίσκι, ανακατεύοντας καλά. Προσθέτουμε 1 σταγόνα λεμόνι και το πίνουμε σκέτο ή το γαρνίρουμε με φέτες πορτοκαλιού ή λεμονιού.
Alexander - Αλεξάντερ - Γαλλία
Πολύς λόγος έχει γίνει για την πατρότητα του ονόματος του διάσημου αυτού κοκτέιλ, από τον Μέγα Αλέξανδρο, μέχρι κάποιον ομώνυμο μπάρμαν.
Παρ' όλα αυτά στην Γκασκόιν, την πατρίδα του Αρμανιάκ και του Ντ’ Αρντιάν, είναι πεπεισμένοι ότι πήρε το όνομά του από τον Αλέξανδρο Δουμά, το συγγραφέα των «τριών σωματοφυλάκων». Το αρμανιάκ είναι ένα κοκκινωπό ελιξίριο, με αρώματα από δαμάσκηνα και φουντούκια, που προέρχεται από την απόσταξη ενός δυνατού λευκού κρασιού από σταφύλια της Ζερς και της Λοτ ε Γκαρόν.
Εκτέλεση: Ανακατεύουμε καλά στο σέηκερ παγάκια, 1 και 1/2 κουταλιά σούπας αρμανιάκ, 1 και 1/2 κουταλιά σούπας κρεμ ντε κακάο και 1 και 1/2 κουταλιά σούπας σαντιγί. Το στραγγίζουμε μέσα σε ρηχό ποτήρι κοκτέιλ και το πίνουμε κατά κανόνα μετά το γεύμα.
Βlack Russian - Μπλάκ Ράσιαν - Βέλγιο
O μύθος θέλει οι ρίζες του κλασικού αυτού κοκτέιλ να βρίσκονται στη Ρωσία. Και όλα ξεκίνησαν από μερικούς σκληροτράχηλους Ρώσους που έπιναν για πρωινό βότκα με καφέ και κάποιους πιο… ευαίσθητους οι οποίοι προσθέτανε και γάλα - κάτω από τα περιφρονητικά γέλια του περίγυρου. Μια συνταγή τυπωμένη πάνω σε μεταξωτά μαντήλια, που ξεκινήσανε σαν δώρα αποχαιρετισμού, έχει διαδοθεί σ’ όλον τον κόσμο. Το πρώτο Μπλάκ Ράσιαν έγινε από τον Γκας Τοπς, στο ξενοδοχείο Μετροπόλ στις Βρυξέλλες, για τον Περλ Μέστα πρεσβευτή των Η.Π.Α. στο Λουξεμβούργο.
Εκτέλεση: Ανακατεύουμε καλά στο σέηκερ για περίπου 10 δευτερόλεπτα, παγάκια, 3 κουταλιές σούπας βότκα, 1 και 1/2 κουταλιά σούπας καλούα και τα στραγγίζουμε μέσα σε μικρό ποτήρι κοκτέιλ. Το πίνουμε κατά κανόνα μετά το γεύμα.
Casablanca - Καζαμπλάνκα - Μαρόκο
Το καφέ «Αμερικέν» του Ρικ, αργότερα γνωστό και ως «Ρικς μπαρ», από την ταινία Καζαμπλάνκα μπορεί να μην υπάρχει πια, όπως και η μελωδία του as time goes by που την έχει σβήσει ο χρόνος. Αντίθετα τον Χάμφρευ Μπόγκαρντ και την Ίνγκριντ Μπέργκμαν, τους πρωταγωνιστές του ομώνυμου κλασσικού φιλμ της μεγάλης οθόνης δεν τους κατάπιε η λήθη.
Η πρεμιέρα της ταινίας, ενός απαστράπτοντος συναισθηματικού μελοδράματος, αγάπης και ίντριγκας, απόρριψης και πατριωτισμού, έλαβε χώρα τις μέρες μιας κρίσιμης Αγγλο - αμερικανικής διάσκεψης στην Καζαμπλάνκα.
Εκτέλεση: Ανακατεύουμε καλά στο σέηκερ, παγάκια, 3 κουταλιές σούπας λευκό ρούμι, 3 κουταλιές σούπας χυμό ανανά, 3 κουταλιές σούπας γάλα καρύδας και 4 κουταλάκια του γλυκού γρεναδίνη. Τα στραγγίζουμε μέσα σε στρόγγυλο ποτήρι κόκκινου κρασιού ή σε ποτήρι Βοημίας. Πίνεται όλες τις ώρες της ημέρας και κατά προτίμηση όχι μετά το γεύμα.
Cuba Libre - Κιούμπα Λίμπρε - Κούβα
Ένα θρυλικό κοκτέιλ με άρωμα Καραϊβικής, όπου το ρούμι ερωτοτροπεί με την κόκα κόλα, όπως οι Αμερικανοί τουρίστες με τα Κουβανέζικα «αμαρτωλά κρεβάτια» του πληρωμένου έρωτα.
Εκτέλεση: Βάλτε τα παγάκια ή τον θρυμματισμένο πάγο, σε μεγάλο ποτήρι τάμπλερ. Αδειάστε από πάνω τον χυμό 1/2 λεμονιού, 3 κουταλιές σούπας λευκό ρούμι και 1/2 φλιτζάνι κόκα κόλα. Γαρνίρετε με 1 φέτα λεμονιού και σερβίρεται με καλαμάκι. Ενδείκνυται για ζεστά απογεύματα και θερμά βράδια.
Mojito - Μογίτο - Κούβα
Αποτελεί παραλλαγή του Ντακιρί και ανακαλύφτηκε στο Μποντεγκίτα Ντελ Μέντιο της Αβάνας στις αρχές του αιώνα. Το Μποντεγκίτα υπάρχει και σήμερα με τις παλιές εικόνες από τις αφίσες κρεμασμένες στους τοίχους. Ένα μέρος ποτισμένο με σκέψεις από τα περασμένα, όπου ο Έρνεστ Χέμινγουέη καθόταν στο Μποντεγκίτα Ντελ Μέντιο, πίνοντας το μογίτο του, πριν πάει στο διάσημο ρεστοράν «Λα Φλοριντάνα» κάθε βράδυ. Ο μύθος λέει ότι δύο τεχνίτες από τα ορυχεία χαλκού στο προάστιο της Κούβας Όριέντε, ανάμειξαν ρούμι, ζάχαρη και πάγο και του έδωσαν το όνομα του διπλανού χωριού, δίπλα στο Ντακιρί.
Εκτέλεση: Βάλτε 1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη, 3 φύλλα μέντας και τον χυμό 1/2 λεμονιού σε ποτήρι τάμπλερ, μαζί με 3 κουταλιές σούπας λευκό ρούμι, τα παγάκια και ανακατέψτε καλά. Προσθέστε ένα μικρό κομμάτι από κλαδάκι μέντας, 1,5 κουταλιά σούπας σαμπάνια και γεμίστε με σόδα. Γαρνίρετε με 1 φέτα λεμονιού και σερβίρεται το απόγευμα ή το βράδυ.
Το επιμύθιο
«Όταν φτερούγισε το νερό γέμισε ο κόσμος πνεύμα και φαντασία».
Τάδε έφη Όμηρος, που είχε αποκαλέσει τους λαούς που δεν γνώριζαν τίποτα γύρω από την ποτοποιία απλά, «βαρβάρους»…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Οίνος & Ποτά, Ιουλίου 2012
Πηγές:
Ποτά απ' όλο τον κόσμο - Λάουρα Κόντι Εφημερίδα «Οίνος & Ποτά», 5/2005 - Τα δημοφιλέστερα κοκτέιλ - Νατσιούλης Αθανάσιος
www.delamagen.gr/section/megali-zoi/content/kokteil
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_oiko1_1_15/06/2005_128062
www.otherside.gr/2011/01/i-istoria-twn-diasimwn-cocktail/#ixzz20PVOoehk
Πηγές φωτογραφιών:
http://www.student.si/student/zabava/pivska-in-barska-pravila.html
http://www.barmancity.com/barguide/index.htm
http://liquor.com
http://chefmag.co.za
http://www.kahlua.com/ca/cocktails/classic-cocktails/black-russian/#/ca/cocktails/classic-cocktails/black-russian/
http://coconut-pete.blogspot.se
http://coconut-pete.blogspot.se
www.cocktailtimes.com
http://kirstygreenwood.typepad.com